قلعه سرخ (رد فورت یا لال قلعه Red Fort or Lal Qila) بزرگترین مرکز جلب گردشگران در شهر دهلی پایتخت هندوستان است. لال در زبان هندی به معنی قرمز است. دستور احداث این قلعه را شاه جهان امپراتور گورکانی، وقتی که پایتخت خود را از اگرا به دهلی تغییر داد، صادر کرد. ساخت آن نه سال به طول انجامید و در سال ۱۶۴۸ تکمیل شد. این قلعه در کنار رود یامونا قرار دارد و به شکل یک هشت ضلعی نامنظم و که به وسیله دیواری از سنگهای قرمز رنگ محصور گشته که طول آن ۵/۲ کیلومتر و ارتفاع آن از ۱۶ تا ۳۳ متر متغیر است. <ref name="قلعه سرخ">{{یادکرد-ویکی
یا رد فورت]]
|پیوند = http://en.wikipedia.org/wiki/Red_Fort
|عنوان = Red Fort |زبان = انگلیسی |بازیابی = ۱۸ آوریل ۲۰۰۸
}}</ref>
بخشهای محتلف قلعه
این بنا شامل بخشها و اجزاء محتلفی است که مشهورترین آنها
عبارتند از: <ref name="ویکیتراول"> ویکیتراول، صفحه
دهلی</ref> <ref name="قلعه سرخ">Шаблон:یادکرد-ویکی</ref>
<ref>Red Fort, A Latest Tourist Guide Book</ref>
Шаблон:- در
قلعه سرخ]] در شب]]
-
دروازه لاهور (Lahore Gate)که دروازه اصلی قلعه
بهشمار میآید و نامش را از شهر لاهور
واقع در
پاکستان گرفتهاست.
-
دروازه دهلی (Delhi Gate) دروازهای که به سوی دهلی
کهنه بودهاست.
-
دروازه فیل (Elephant Gate) دروازهای که مقابلش دو
مجسمه باشکوه سیاه رنگ از فیل قرار داشته که بعدها در ۱۸۵۶ توسط
اورنگزیب تخریب میشوند و هماکنون پس از بازسازی در موزه ممتاز
محل قرار دارند.
-
چاتاچوک (Chatta Chowk) یا بازار سرپوشیده، که
بازاری بودهاست بین دروازه اصلی و قلعه که اکنون محل تجمع دستفروشان
برای فروش سوغاتی به گردشگران است.
-
نقارهخانه (Naqqar Khana) یا نوبت خانه
(Naubat Khana) که بر فراز دروازه لاهور و مقابل چاتاچوک قرار گرفته و
از آنجا ۵ بار در روز یا هنگام ورود شاه یا شاهزادگان و خانواده
سلطنتی نقاره میزدهاند. این بنا بیش از ۳۰ متر طول و ۲۰ متر عرض
دارد و کلیه بازدیدکنندگان بهجز خانواده سلطنتی، در اینجا پیش از
ورود به محوطه اصلی باید از اسب پیاده میشدند.
-
دیوان عام (Diwan-i-Am) که حیاط بیرونی مستقل و
بزرگی است که با سنگهای مرمر سفید فرش شده و شاه با ایدهای شبیه به
بار عام سلیمان، بر روی ایوانی در روی دیوار شرقی میایستاده و با
عموم دیدار میکردهاست.
-
کرسی (Qursi) یا تخت شاهی که مقابل دیوار
داخلی دیوان عام قرار دارد و سکوی بزرگ و شکوهمندی است به ابعد
بیش از ۲ ئر ۱ و ارتفاع ۳ متر از کف ایوان عام. این تخت از سنگ
مرمر با حجاریهای ظریف و جوتهر نشان ساخته شده که در ۱۸۵۷ جواهراتش
را خارج کردهاند. شاه از فراز آن به صحبت و درخواست وزرا یا مردم گوش
میدادهاست.
-
لال پرده (Lal Pardah) یا پرده قرمز که
درگاهی است در سمت چپ دیوان عام که پرده سرخ رمگی از آنجا آویزان
بودهاست و فقط شاه و نزدیکانش حق عبور از این پرده را داشتهاند. این
حق امتیاز بزرگی محسوب میشده.
-
باغ حیات بخش (Hayat Baksh Bagh)باغی بودهاست وسیع
و به وسیله دو نهر زیبا و فوارههای فراوان تقسیم میشده. متاسفانه
اکنون این نهرها خشک است و در آن محل فقط پوشش گیاهی باقی
ماندهاست.
-
دیوان خاص (Diwan-i-Khas) که محل ملاقاتهای خصوصی
شاه بوده و جلسات حکومتی در آنجا برگزار میشده و تماما از سنگ مرمر
سفید ساخته شدهاست. بر روی ستونهای مرمری این بخش، نقوش گیاهی
زیبایی با طلا کار شده و سقف چوبی کنونی، پوششی از نقرهٔ زرکوب
داشتهاست.
-
خاص محل (Khas Mahal)که محل خصوصی اقامت شاه بوده
مشتمل بر اطاقهای خواب، مکانهای عبادت، ایوان و باروی موسامان
بُرج.
-
موسامان بُرج (Mussaman Burj) بارویی است در خاص
محل و رو به بیرون قلعه که شاه هر روز صبح زود بر فراز در انظار
عموم ظاهر میشدهاست.
-
نهر بهشت (Nahr-i-Behisht) محل اقامت شخصی شاه بوده
که شاه بر ایوان آن مینشسته و بر رود یامونا نظاره میکردهاست. در
این قصر نهرهایی که از رود یامونا منشعب میشدند جاری بودهاست. این
شعر فارسی به خط زیبای نستعلیق در این بنا به چشم میخورد:
Шаблон:شعر Шаблон:ب Шаблон:پایان
شعر
-
میزان عدالت (Scale of Justice) نقش ظریف و جواهر
نشانی است از ماه و ستاره و ترازو که میان تسبیحخانه و
خوابگاه بر روی سنگ مرمر نقر کردهاند. هدف شاه از اینکه دستور
داده چنین نقشی را پیاده کنند این بوده که نشان دهد عدالت او از میزان
و تساوی برخوردار است.
-
ساوان و بادان (Sawan and Bhadon) نام دو
عمارت کلاه فرنگی برای آب است که از نام دو ماه از فصل باران گرفته
شده و در پس دیوار مخازنی برای آب دارند که تز این دو بنای قرینه داخل
نهرها جاری میشدهاست.
-
ظفر محل (Zafar Mahal) ساختمانی است از سنگ قرمز
بین بناهای ساوان و بادان در میان استرخی از آب واقع
است که توسط بهادر شاه آخرین امپراتور گورکانی ساخته شده. در شرق آن
پلی چوبی وجود داشته که هماکنون اثری از آن نیست.
-
حمام (Hammam) که حمام بزرگ شاهی است با بنایی
مستقب و تزئینات داخلی شامل مجراها و حوضچههای مختلف برای آب گرم و
سرد.
-
زنانه (Zenana) یا اندرونی که در جنوبی ترین بخش
قلعه واقع است و محل اقامت زنان شاه بوده. شامل ممتاز محل
(Mumtaz Mahal) که اکنون موزهاست و بخش زیبا و بزرگتری بهنام
رنگ محل (Rang Mahal) به معنی محل رنگها است که اقامتگاه همسر
اصلی شاه بودهاست و با تزئینات طلایی و سقف منقوش و حوض مرمرینی که
آب آن از «نهر بهشت» نغذیه میشدهاست جذابیتی خاص دارد.
-
دعوتخانه (Daawat Khana) که کوچکترین بخش این
مجموعه و در شمالیترین قسمت آن واقع است و محل اقامت شاهزاده بوده که
توسط انگلیسیها به چایخانه تبدیل شد.
-
موتی مسجد (Moti Masjid) یا مسجد مروارید که
از مرمر سفید ساخته شده و بعدها در سال ۱۶۵۹ توسط اورنگزیب جانشین
شاهجهان به عنوان مسجدی خصوصی ساخته شده و به مجموعه اصلی الحاق
شدهاست.
-
موزهها این بنا شامل دو موزهاست یکی شامل اشیاء،
منسوجات کتابها و دستنوشتههای تاریخی و هنری است که عمدتا مربوط یه
دوران گوراکانی هند یا ایران است و دیگری بیشتر به نمایش جنگافزارهای
قدیمی آن دوران تا زمان اشغال انگلیس تعلق دارد.
«قلعه سرخ» یا رد فورت دهلی را با قلعه دیگری که به همین نام مشهور
است و در آگرا در نزدیکی دهلی ساخته شده، نباید اشتباه گرفت.
پانویس
منابع