بلخ

شهر بَلخ یا شهر باختر (یونانی باستان: باکترا Βάκτρα؛ لاتین: باکترا Bactra)، که بنام زری‌اسپه (Zariaspa) نیز آمده است، از شهرهای مهم خراسان بزرگ و از قدیمی‌ترین شهرهای افغانستان است که امروزه در فاصله ۲۰ کیلومتری از مزار شریف مرکز ولایت بلخ واقع است.

پیشینه تاریخی

بلخ به قولی کهن ترین شهر تاریخ جهان است که پیشینهٔ آن به هزاران سال قبل از میلاد برمیگردد و یکی از شهرهای مهم امپراطوری ایران بوده است. زرتشت بین سالهای۱۷۰۰ تا ۶۰۰ قبل از میلاد در بلخ ظهور کرد و پادشاه کیانی دعوت وی را به آیین زرتشت پذیرفت و همواره از مروجان و طرفداران آیین زرتشت بود. در زمانهای پیش از اسلام بلخ مرکز و آغازگر زبان اوستایی و دین زرتشتی بود و در دوره‌های فرمانروایی موریای هند و کوشانیان از مراکز دین بودایی و محل معبد معروف «نو بهار» بود.

اولین حملهٔ مسلمانان به بلخ در سال ۶۵۲ م. (۳۲ ه‍. ق) بسرکردگی احنف بن قیس بود. در سال ۴۳ ه‍. ق. دوباره بتصرف مسلمانان درآمد ولی در زمان قتیبة بن مسلم (متوفی بسال ۹۶ ه‍. ق) بود که کاملاً مغلوب آنان شد. در دورهٔ اعراب، یعنی در قرون وسطی، بلخ همراه با هرات، نیشابور و مرو یکی از چهار قسمت (چهار ربع) خراسان بود.

در سال ۱۱۸ ه‍. ق. اسدبن عبدالله قسری پایتخت خراسان را از مرو به بلخ انتقال داد و شهر رونق یافت. در سال ۲۵۶ ه‍. ق. این شهر بتصرف یعقوب لیث صفاری درآمد. درسال ۲۸۷ ه‍. ق. عمرو لیث صفاری نزدیک بلخ مغلوب اسماعیل سامانی شد و بقتل رسید و بلخ تحت حکومت سامانی درآمد. در سال ۴۵۱ ه‍. ق. سلجوقیان تصرفش کردند و در سال ۵۵۰ ه‍. ق. بدست ترکان غز افتاد.در سال ۶۱۷ (ه‍. ق.) با وجود اینکه بلخ تسلیم چنگیز مغول شد، مغولان همه مردم شهر از زن و مرد و کودک را از شهر بیرون آورده و همه را کشتند به طوری که تا مدتها حیوانات وحشی از گوشت آنها تغذیه می‌کردند و سپس شهر را آتش زده و کاملاً تخریب نمودند. در دورهٔ تیموریان (۷۷۱ – ۹۱۱ ه‍. ق) تا اندازه‌ای شکوه گذشته را بازیافت ولی پس از بنای مزارشریف در بیست کیلومتری آن، بلخ رو به انحطاط گذاشت. خرابه‌های بلخ قدیم اکنون ناحیهٔ وسیعی را اشغال کرده‌است.

در منابع تاریخی به خاطر موقعیت فرهنگی و تمدنی بلخ از آن به نامهای مختلف یاد شده‌است. مثلاً بلخ گزین، بلخ الحسنا، ام‌البلاد، ام‌القرا، بلخ بامی، قبه الاسلام، دارالفقاهه، دارالاجتهاد...

جهانگردان اروپایی و فارسی‌زبان، بلخ را انبار مهمی برای کالاهای عبوری در آسیای میانه در نخستین سال‌های سدهٔ ۱۹ م به شمار آورده‌اند. این شهر، در مرز میان بیابان‌های بی‌درخت و زمین‌های سرسبز، در شمال هندوکش و جنوب آمودریا، زمانی بسیار آبادان بود و آب شهر از طریق شبکه‌ای مرکب از ۱۸ جوی پخش می‌شد که درّه‌های شهر را به هم پیوند می‌داد. بلخ در برخوردگاه جاده‌های کاروانی واقع بود که از جنوب به هند، از غرب به ایران، و از شرق به چین کشیده می‌شد. کاروان‌های بی‌شماری از طریق این شهر، که به عنوان بازاری در آسیای برای خرید و فروش اسب شهرت داشت، رفت‌وآمد می‌کردند.

نامداران بلخ

بلخ همواره کانون علم و هنر و فرهنگ بوده، علماء و فضلای بزرگی را در دامان خویش پرورانیده‌است. در فهرست زیر نام‌های تعدادی از این بزرگان که در بلخ زاده شده یا زیسته‌اند آمده‌است:

  • مولانا جلال‌الدین محمد بلخی
  • ناصر خسرو قبادیانی
  • رابعه بلخی
  • دقیقی بلخی
  • عنصری بلخی
  • رشیدالدین وطواط
  • ابوالمؤید بلخی

جستارهای وابسته

  • باختر (بلخ)
  • بلخ در دانشنامه‌ها و واژه‌نامه‌های فارسی

منابع

  • دانشنامه ایرانیکا
  • ویکی‌پدیای انگلیسی
  • وب‌گاه فارسی بی‌بی‌سی
  • محمدامین زواری، جغرافیای تاریخی بلخ، بنیاد موقوفات افشار، تهران۱۳۸۸، شابک:۹۷۸-۹۶۴-۶۰۵۳-۵۳-۳
  • www.mazar-i-sharif.de
در دسته های زیر لیست شده است:
ارسال نظر
نکات و نکات
ترتیب توسط:
هنوز هیچ نکاتی و نکات مربوط به بلخ موجود نیست. شاید شما اولین کسی باشید که می توانید اطلاعات مفیدی را برای مسافران خود ارسال کنید؟ :)
Hyatt Regency Dushanbe

شروع $150

Sheraton Dushanbe Hotel

شروع $135

Dushanbe Serena Hotel

شروع $145

Hotel Tojikiston

شروع $90

Asia Grand Hotel

شروع $70

Safar Hotel & Spa

شروع $0

مناظر توصیه شده در این نزدیکی هست

همه را ببین همه را ببین
به لیست دلخواه اضافه کنید
من اینجا بوده ام
ملاقات کرد
Green Mosque (Balkh)

The Masjid Sabz or Green Mosque is a mosque in the city of Balkh, in

به لیست دلخواه اضافه کنید
من اینجا بوده ام
ملاقات کرد
Ancient Balkh

Ancient Balkh یک جاذبه گردشگری است ، یکی از Archaeological sites د

به لیست دلخواه اضافه کنید
من اینجا بوده ام
ملاقات کرد
مسجد کبود (مزار شریف)

مسجد کبود در شهر مزار شریف در افغانستان بارگاهی است

به لیست دلخواه اضافه کنید
من اینجا بوده ام
ملاقات کرد
Мавзолей Хакими Термези

Мавзолей Хакими Термези - мавзолей и мечеть 10 века в Афганистане.

به لیست دلخواه اضافه کنید
من اینجا بوده ام
ملاقات کرد
Afghanistan–Uzbekistan Friendship Bridge

The Afghanistan–Uzbekistan Friendship Bridge is a road and rail b

به لیست دلخواه اضافه کنید
من اینجا بوده ام
ملاقات کرد
Uchkizil TV Mast

Uchkizil TV Mast یک جاذبه گردشگری است ، یکی از TV-towers در Kaffar-Kh

به لیست دلخواه اضافه کنید
من اینجا بوده ام
ملاقات کرد
Кап-Кутан

Кап-Кутан (рос. Кап-Кутан) — карстова печера в Ту

به لیست دلخواه اضافه کنید
من اینجا بوده ام
ملاقات کرد
Afghanistan–Tajikistan Bridge at Nizhniy Panj

The Afghanistan-Tajikistan Bridge is 672 meter long, 11.6 meter wide

جاذبه های گردشگری مشابه

همه را ببین همه را ببین
به لیست دلخواه اضافه کنید
من اینجا بوده ام
ملاقات کرد
Uçhisar Kalesi

Uçhisar Kalesi یک جاذبه گردشگری است ، یکی از Interesting cities and

به لیست دلخواه اضافه کنید
من اینجا بوده ام
ملاقات کرد
ریوماجیوره

ریوماجیوره (به ایتالیایی: Riomaggiore) یک کومونه در ایتالیا است

به لیست دلخواه اضافه کنید
من اینجا بوده ام
ملاقات کرد
فتحیه

فتحیه (به ترکی استانبولی: Fethiye) شهری است در کشور ترکیه که در

به لیست دلخواه اضافه کنید
من اینجا بوده ام
ملاقات کرد
Cinque Terre

The Cinque Terre (Шаблон:IPA-it) is a rugged portion of coast on the I

به لیست دلخواه اضافه کنید
من اینجا بوده ام
ملاقات کرد
اوآخاکا د خوارز

Rightاین نوشتار یا بخش، مفهوم کامل و روشن را نمی‌رساند. لطفاً با ویرای

همه مکان های مشابه را مشاهده کنید