مسجد جامع سامرا یکی از مسجدهای مشهور دورۀ خلافت عباسیان در شهر سامرای عراق است که در سال ۲۳۷ (قمری) / ۸۵۲ میلادی بنیاد شد و سازۀ پرآوازۀ آن ، مناره اش است که به الملویة (به معنای:پیچاپیچ ،پیچیده گردان ) مشهور است. ساخت این مسجد در سال ۸۴۸ میلادی شروع شد و در سال ۸۵۲ م در دوره خلافت متوکل علیالله - که پایتخت خلافت را از بغداد به سامرا برد- پایان یافت. مسجد جامع سامرا ، در دوران عباسیها ساخته شد که مناره حلزونی شکلی که دارد از مهمترین شاخصههای آن به شمار میرود، این مناره با ارتفاع ۵۳ متر یکی از بلندترین منارههای جهان اسلام محسوب میشود.
از جمله اقداماتی که خلیفه عباسی در این شهر انجام داد، ساخت مسجد جامعی وسیع در وسط شهر بود که در نهایت زیبایی و ظرافت در سالهای ۲۳۷-۲۳۳ ساخته شد. این مسجد ۵۰ متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد و به صورت ۵ حلقه دایرهای است که بر روی هم سوار شدهاند و همه اینها بالای سطحی مربع شکل قرار دارند. این حلقههای دایرهای در پایان به اتاقکی منتهی میشوند. امروزه از این مسجد تنها دیوار بیرونی و مناره حلزونی شکل معروف آن با نام ملویه، بر جای ماندهاست. برخی منارهٔ منحصربهفرد را تحت تأثیر زیگوراتهای بینالنهرین و برخی دیگر تحت تأثیر برجهای دوران ساسانیان مثل برج شیبهدار در فیروزآباد استان فارس دانستهاند که برای روشن کردن آتش و نگهبانی به کار میرفت.