دانشگاه الازهر (در عربی: الأزهر الشریف) نام یکی از دانشگاههای کشور مصر است که در شهر قاهره قرار دارد.
جامع الأزهر از مهمترین مساجد مصر است. محمد العربی فرمانده خلیفه فاطمی عبدالحمید بن محمد علی فاطمی آن را تأسیس نممود، تا مسجد و مدرسهای باشد که مبلغین فاطمیان راتربیت نماید و مذهب اسماعیلی شیعه که مذهب فاطمیون مصر بود، ترویج نمایند. وبنای آن بعد از فتح مصر در ۱۴ رمضان سال ۳۵۹ (قمری) (۹۷۰ (میلادی)) آغاز گردید.
الأزهر اولین مسجدی بود که در شهر قاهره بنا گردید، به همین علت مسجد جامع قاهره محسوب میگردید. و ساختمان آن عبارت بود از یک صحن که سه رواق در اطراف آن بود، که بزرگترین آنها رواق قبله بود. وبعد از محموعهای از رواق و شبستان ومدرسه ومحراب ومناره و مأذنه به آن اضافه گردید.
دلیل نام گذاری آن به الأزهر انتسابش به فاطمه زهرا، تنها فرزند محمد، پيامبر اسلام است که فاطميان از نوادگان و منتسبين به او بودند.
بنای مسجد دو سال طول کشید. واولین نماز جمعه در هفتم رمضان۶۱هـ اقامه شد. ودر سال ۳۷۸هـ/۹۸۸م خلیفه فاطمی العزیز بالله آن را مدرسهای برای آموزش مسائل وعلوم باطنیه اسماعیلین قرار داد و محصلین از آفریقا وآسیا برای تحصیل بدانجا میآمدند. وتحصل در آنجا بدون هزینه ورایگان صورت میگرفت. وفاطمیین منابع در آمدی به صورت وقف برای تأمین هزینههای آن ایجاد نمودند. وبعد از آنکه صلاح الدین در مصر به قدرت رسید برپایی نماز جمعه را در آنجا منع کرد وآنرا به مسجدی ومدرسهای سنی تبدیل نمود. و موقوفههایی بر آن وقف نمودند ودربهای آن برای تمامی طالبین علم در سرتاسر جهان اسلام باز شد. وبرای آنان مسکن وماهیانهای از درآمد موقوفاتش تهیه میشد.
الأزهر نقش مهمی در حفظ وگسترش کیان عربی وبر گسترش زبان عربی وحفظ آن از ترک وانحراف بعد از سقوط خلافت عباسیان در بغداد داشت، و در حفظ زبان ترکی در ایام خلافت عثمانیان وحکومت محمد علی پاشادر سال ۱۸۰۵ بر مصر نیز تأثیر به سزایی داشت. والأزهر تأثیر به سزایی بر حکومتها و جلوگیری از ظلم آنان داشت و فعالیتهای سیاسی زیادی را در تاریخ خود برجا گذاشتهاست.
از جمله مقابله با اشغال فرانسه در زمان ناپلئون و آغاز انقلاب برضد آنان، که باعث خروج فرانسویان از مصر شد.
Wikipedia contributors, "Al-Azhar University," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Al-Azhar_University&oldid=205705784 http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B2%D9%87%D8%B1
